ΑΛΛΟΚΟΤΗ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΖΩΗ ΚΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ

(…που ενώ δείχνει ετούτο, κάνει το άλλο…)

Τι άσκοπα που ταξιδεύει το νερό

Τι ήσυχα που έρχεται και πάει…

 

(πρώτος πίνακας λάδι σε καμβά):

«βάζο με μέλι   ένα ρόδο 

τραπέζι με ποτήρι   το κλειδί στο ράφι

μικρό κλειδί

Λοιπόν, ναι    είναι δυνατόν

βαδίζουμε πάνω σ’ αυτές τις πέτρες   με τα γκρίζα ρείκια

οι βάρκες μας πλέουν   για λίγο στα κύματα

και ύστερα βυθίζονται

κι εδώ ήταν το σπίτι σου   στα βράχια»

 

Διαβάζοντας την ποιητική συλλογή της Μαρίας Λαϊνά με τον … «εικαστικό» τίτλο «ΜΙΚΤΗ ΤΕΧΝΙΚΗ», από την πρώτη κιόλας στιγμή,  νιώθεις σα να σε ξεναγεί κάποιος σε μια έκθεση ζωγραφικής.

Παρελαύνουν από μπροστά σου πολύχρωμοι πίνακες, ακουαρέλες, χαρακτικά, γλυπτά προπλάσματα, εικαστικές συνθέσεις που συνυπάρχουν με την ποιητική έκφραση στοχαστικά, εκφράζοντας με άρτιο τρόπο προσωπικά αισθήματα.

 

Η σχέση της ποιήτριας με το θέατρο την οδηγεί να οριοθετεί τις περισσότερες φορές ως σκηνικό πλαίσιο το τελάρο ενός ζωγραφικού πίνακα ή το πλαίσιο ενός παραθύρου και μέσα κει να ζωγραφίζει νεκρές φύσεις:

 

βάρκες που πλέουν στα κύματα,

το νερό που ταξιδεύει άσκοπα και πηγαίνει κι έρχεται ήσυχα,

τη θαλπωρή του γνώριμου φόβου   

το σπίρτο στο σκοτάδι

το γέλιο μέσα σε σακιά και κασόνια

το βύθισμα εν τέλει της βάρκας

που μπορεί να είναι η ίδια μας η ζωή,

αφού εκεί παραδίπλα στα βράχια έχει ζωγραφίσει το σπίτι μας:

 

ΣΠΙΤΑΚΙ ΠΛΑΙ ΣΤΟ ΚΑΝΑΛΙ

(δεύτερος πίνακας σχεδίασμα με πένα και μολύβι):

«μια πέτρινη γέφυρα   το μικρό του το σπίτι

κι αυτός καθισμένος   στο μικρό του γραφείο·

ξύλινη πόρτα   σπασμένα χρώματα

λίγο πιο πέρα το κανάλι

περνάει κόσμος απ’ την πέτρινη γέφυρα

ένα κάρο με γέρικα άλογα

μια γυναίκα με μωρό στην πλάτη

φτελιές δεξιά   λόφοι με θάμνους

δυο μεγάλα δένδρα    σταγόνες κόκκινο στο χώμα

πάνω απ’ τη γέφυρα και το κανάλι

πάνω απ’ το σπίτι   πάνω απ’ τη γυναίκα και τ’ άλογα

ένας ασημόγκριζος ουρανός

αχνιστό βαρύ κίτρινο μεσημέρι»

 

Ο υποψιασμένος αναγνώστης δεν θα μείνει στην επιφάνεια των στίχων αλλά θα δει, για παράδειγμα,

πίσω από τον ράθυμο ήλιο το σχόλιο της ποιήτριας για τις μαραμένες γυναίκες και τη νιότη που πλαισιώνεται από τρία επίθετα:

περασμένη,   παράξενη,   ασυλλόγιστη.

 

Ράθυμος ήλιος   μαραμένες γυναίκες

παρήγορο φως   απ’ το μικρό τετράγωνο τζάμι

τα σκεβρωμένα δένδρα

παράξενη η περασμένη νιότη   ασυλλόγιστη

 

[Μαρία Λαϊνά, ΜΙΚΤΗ ΤΕΧΝΙΚΗ, εκδόσεις Πατάκη 2012:

ΣΥΝΗΜΜΕΝΗ ΕΙΚΟΝΑ: «Ξερολιθιά με άνοιγμα στη θάλασσα – Σκέψου τα πράγματα που δεν θα κάναμε μαζί»]

 

Κι άλλα αποσπάσματα από τη συλλογή μ’ ενδιάμεσα σχόλια για τις ιδιαίτερες τεχνικές της ποιήτριας με ΚΛΙΚ στους πίνακες Δημοσθενη Κοκκινίδη]

ΞΕΡΟΛΙΘΙΑ ΜΕ ΑΝΟΙΓΜΑ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ ΣΚΕΨΟΥ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΠΟΤΕ (σινική μελάνη):

Η ξερολιθιά που ανοίγει δρόμο προς τη θάλασσα οδηγεί τη σκέψη στα πράγματα που δεν θα μπορέσει να πραγματοποιήσει το ποιητικό υποκείμενο αλλά και αυτός στον οποίο απευθύνεται, δηλαδή ο αναγνώστης. Και τούτο το δίστιχο είναι σαν δυο χαϊκού ενωμένα και σχεδιασμένα με μελάνη σινική

Ο ρόλος του φωτός είναι σημαντικός στην ποιητική συλλογή, αφού αποκαλύπτει, άλλοτε ανεπιφύλακτα, άλλοτε ράθυμα τα πράγματα και τις καταστάσεις και αλλάζει το τοπίο και τις εποχές

Κακόμοιρο φως

…..

Το φως που θα τους βγάλει   χνούδι

Σ’ ένα άλλο ποίημα χλωρίδα και πανίδα επικοινωνούν  και κρατάνε μούτρα:

Χοντρόπετση   η γέρικη βελανιδιά

δεν το ’χει σε τίποτα

να μην ξαναμιλήσει    στα κατσίκια

 

Κι ο ψαράς αδιαφορεί για τα άδεια δίχτυα του και σαν τον καθένα μας λαχταράει τη νιότη και το παιχνίδι:

ξύλινη κόκκινη βάρκα   γελάει

στο άδειο του δίχτυ

ο ψαράς

γέρος νέος θα ήθελε να ’ναι

να παίξει κι άλλο

 

Και παρακάτω ένα τετράστιχο ερωτικό όπου το ενδιαφέρον μετατοπίζεται από την ομορφιά της μέρας και επικεντρώνεται , αφιερώνεται στο κοίταγμα της κοπέλας / αγαπημένης, μιας και αυτή θεωρήθηκε η πιο σημαντική ενασχόληση για τον παρατηρούμενο

σπατάλησε    μια ολόκληρη όμορφη μέρα

κοιτώντας την

τι άλλο να ’κανε;

 

Ο χρόνος περνάει με τα μαλλάκια του καρφάκια τρώει το σάντουιτς στα όρθια και η ρόδα της μέρας γουργουρίζει πίσω από τις βλεφαρίδες της. Όσο κι αν η ποιήτρια μας λέει πως τα αντικείμενα που βλέπουμε εδώ δεν έχουνε καμιά αξία, είναι παρόλα αυτά σημάδια που δείχνουν πως ζούσαν οι άνθρωποι. Έτσι η φυσική σπηλιά με λαξεύματα, το περίκεντρο σχήμα της θόλου προδίδουν ίσως μια κεντρική θέση βωμού ή φλόγας και η ποιήτρια χαράσσει με βελόνα

λατρεύτηκε κανείς εδώ

υπήρχε κάποιος

ή πέρασε απλώς ο χρόνος κι άφησε την ομορφιά του;

 

Ποιητική τέχνη, χρωστήρας, σμίλη και γραφίδα  - μικτή τεχνική - δημιουργούν ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα, απόλαυση αισθητική για τους εραστές της ποίησης. Κοπιάστε!

 

ΣΕ ΑΛΛΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΛΛΙΩΤΙΚΟ ΦΩΣ ΑΝΕΠΙΦΥΛΑΚΤΟ (αποσπάσματα από τη συλλογή της Μαρίας Λαϊνά ΜΙΚΤΗ ΤΕΧΝΙΚΗ, εκδόσεις Πατάκη 2012):

1

Το ποτήρι στο κάτω μέρος του πίνακα

το λουλούδι δίχως να φαίνεται

το κλωνάρι δεξιά επάνω

2

το κλωνάρι σβήνει στην άκρη

το ποτήρι άδειο

ώχρες και άσπρο

3

γυμνό το κλωνάρι

οι σκιές διαφανείς

λεπτό νερό στο ποτήρι

4

το κλωνάρι σχεδόν στο κέντρο

στο κάτω μέρος τα φύλλα

5

το φόντο βαραίνει

το ποτήρι στο κέντρο

 

το χρυσάνθεμο μπαίνει στον πίνακα

………………………………….

δυο πράσινα ένα μαύρο

και ξαπλωμένο χαρτί

 

αλλαγμένο τοπίο

προβιές κυματίζουν σε δάση με φτέρες

 

ΒΕΛΟΝΟΓΡΑΦΙΑ

νεαρές οξιές

οξυκόρυφα φύλλα

στο χώμα ψηλόλιγνοι μίσχοι·

το ξερό κλαδί δεν ξέρει τι να κάνει

το πόδι του έχει μπλεχτεί στον πίνακα

 

 

ΣΠΑΤΑΛΗΣΕ ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΟΜΟΡΦΗ ΜΕΡΑ ΚΟΙΤΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ…

(… τι άλλο να έκανε…)

 

τα αντικείμενα που βλέπετε εδώ

δεν έχουνε καμία αξία

δείχνουν απλώς πώς ζούσαν άνθρωποι

πώς έσουρνε επίτηδες

τα πόδια του ένα παιδί

κι αυτή τη στιγμή   τα δαχτυλά του

φυτρώνουν στο χώμα

[λάδι σε μουσαμά]

 

η θαλπωρή του γνώριμου φόβου

το σπίρτο στο σκοτάδι

το γέλιο μέσα σε σακιά και   κασόνια

το φανάρι της πρύμνης χοροπηδάει στις σανίδες

το καράβι κλωτσάει το κανάλι

σαν φοράδα…

 

(λάδι σε καμβά): ΜΟΛΙΣ ΚΡΑΤΙΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΚΛΑΡΙ ΤΟ ΦΥΛΛΟ: Του κάνει τη χάρη για λίγο ο άνεμος, Μικτή τεχνική Μαρία Λαϊνά, εκδόσεις Πατάκη 2012

Η Μαρία Λαϊνά δικαιώνει τη μετριοφροσύνη και την ταπεινότητα του δημιουργού. Αφήνει το έργο της να «μιλήσει» και ακολουθεί. Χρέος της να του δώσει μορφή και κίνηση. Το κάνει αθόρυβα, αγόγγυστα και χωρίς να χρειάζεται να πει και να απαιτήσει πολλά. Σε αυτά που βλέπει αποκαλύπτονται και όσα θα δει. Χωρίς τυμπανοκρουσίες και επιτηδευμένες εξάρσεις, σε έλκει. Σε ενσωματώνει στο προσεγμένα σχεδιασμένο κάδρο που έχει φτιάξει. Η ποιητική συλλογή «Μικτή τεχνική» είναι μάθημα ζωγραφικής. Δηλαδή ποίησης. Γιατί τι άλλο, εκτός από εικόνα, παράγουν οι λέξεις; Αδρανή χρώματα που περιμένουν κάποιον/α να τα αναμίξει, να τα αναδεύσει και να τα ζωντανέψει. Η ατάραχη έκφραση κυριαρχεί σε αυτά τα ποιήματα. Ήρεμη δύναμη που απλώνεται μεθοδικά στο χαρτί. Η σοφία της φύσης φιλτράρεται στη σκέψη και το μυαλό της Λαϊνά. Σκόρπια αποτυπώματα του περιβάλλοντος. Αόρατα. Ταπεινά και γι’ αυτό ανώτερα των ανθρώπινων. Ο σεβασμός και η καθοδήγηση του βλέμματος «παίρνουν την άδεια» για να τα περιορίσουν σε λίγες γραμμές. Ό,τι συλλαμβάνεται δεν είναι για πάντα. Προσωρινά το άυλο γενετικό υλικό της φύσης υποτάσσεται. Η Λαϊνά το εξυψώνει για να το δει και ο αληθινά τυφλός άνθρωπος. Ο αγχωμένος, εγωκεντρικός, ματαιόδοξος. Τον μικραίνει για να νιώσει το μεγαλείο που τον περιβάλλει. Ο τίτλος «Μικτή τεχνική» δεν είναι τυχαίος. Δεν είναι όμως η συνάντηση εικαστικών με ποίηση. Είναι η διάρρηξη της εικόνας και η ανακάλυψη της σύνδεσης ανθρώπου-φύσης. Σαν να ενώνονται δύο αντικρινοί καθρέφτες. Χαρακτηριστικό απόσπασμα: «Ξύλινη κόκκινη βάρκα˙ / γελάει /στο άδειο του δίχτυ / ο ψαράς / γέρος νέος θα ήθελε να είναι / να παίξει κι άλλο / Σπατάλησε / μια ολόκληρη όμορφη μέρα / κοιτάζοντας την / τι άλλο να’ κανε;» Η Λαϊνά καταφέρνει να εισχωρήσει σε κάθε μόριο της εικόνας που αναπαράγει ο εγκέφαλος. Στην εικόνα που φτιάχνει αδιάκοπα η φύση και ο εσωτερικός κόσμος του ανθρώπου. Οι πορείες τους είναι απωθητικές, όμως ο ποιητικός λόγος τα έλκει όσο πιο κοντά γίνεται. Με λιτό και περιεκτικό τρόπο το ανέκφραστο βρίσκει την ουσιαστική έκφραση του. Νατουραλισμός και ρεαλισμός στα όρια του μαγικού, αφού το αυτονόητο (;) φανταστικό βήμα δεν γίνεται. Η οικονομία στον λόγο αντικαθίσταται από την πολύχρωμη αντανάκλαση της ψυχής. Των ξεχασμένων αισθημάτων της. Η Λαϊνά ξέρει που πρέπει να μπει η κατακλείδα στις φωνές των ανεκπλήρωτων επιθυμιών. Η ποίησή της είναι στιβαρή, με δικό της μέτρο και όρια. Ποίηση με τον λυρισμό απαραίτητη πινελιά-αποκάλυψη.

Φεύγει η ζωή  και  το λουστρίνι της

έρχεται άλλος και το παίρνει…