ΣΕ ΓΝΩΡΙΖΑ ΠΡΟΤΟΥ ΝΑ ΣΕ ΓΝΩΡΙΣΩ

 (… σου μιλούσα προτού να σου μιλήσω…

σε αγαπούσα προτού να σε αγαπήσω...)

- Κάτι χειμωνιάτικες νύχτες που άνοιγα τα μάτια. Στο ίδιο πάντα όνειρο.

- Θυμάρι και βασιλικός στο πάτωμα. Ρυγχόσπερμο και γιασεμί στους τοίχους. Μια μυγδαλιά ανθοφορούσε στο ταβάνι.

- Σήκωνα τα χέρια να πιαστώ απ' τα κλαδιά κι ένιωθα ανάλαφρος σαν πούπουλο, το σώμα μου αιωρούνταν πάνω απ' το κρεβάτι.

- Μόνο στη θάλασσα, στο κενό και στην αγάπη η αντιστροφή του νόμου της βαρύτητας.

- Δίχως πτώση παρά τις πτώσεις, δίχως συντριβή παρά τις συντριβές.

- Μόνο με πάθη, λάθη, σιωπές, οδύνες, γρατζουνίσματα, αιμορραγίες και χαμόγελα - πολλά χαμόγελα.

- Κάθε φορά που σου 'δινα μορφή, μαλλιά, μύτη, μάτια, μάγουλα, άνω και κάτω άκρα, για να σε σχηματίσω στο μυαλό μου.

- Μαθητριούλα του δημοτικού σε καταπράσινη πλαγιά με παπαρούνες.

 

Ένα σμήνος από ανεμόπτερα γεμίζει το πεδίο.

 

Ανοίγω τα χέρια, κλείνω τα μάτια  και βγαίνω στη βροχή.

 

Τούτη η άνοιξη κυοφορεί ηφαιστιογενείς εκρήξεις…  

 

Θε μου. πόσο πολύ ταιριάζεις με την άνοιξη!.. 

…………………………………………………………………………

Κι εκείνα τα λόγια του Ηράκλειτου που τριβελίζουνε συνέχεια το μυαλό μου.  Για το ποτάμι, που δεν γίνεται να ξαναμπείς δεύτερη φορά  κι  ας ξαναμπαίνεις τρίτη και τέταρτη  και  Πέμπτη!..

 

Πλην του έρωτος, φιλόσοφε, ενίσταμαι απ’ τα πιο βαθιά σου ύδατα.

 

Ιδού, που παιδιόθεν πνίγομαι στο ίδιο ακριβώς ποτάμι.  Τι κα αν σε λένε Μαρία,  Ελευθερία, Άννα, Νεφέλη, Κατερίνα, Αγγελική, Κωνσταντίνα  ή Ελπίδα.  Άλλα ονόματα – η ίδια πάντα ιστορία.

 

Κοίτα με,  χιλιετίες τώρα που ξεβράζομαι ναυαγός στις εκβολές σου. Δεν ξέρω πώς και γιατί,  αλλά κάθε φορά είναι η πρώτη φορά μαζί σου!..

 

(εισαγωγικό απόσπασμα απ΄ τις ΠΑΠΑΡΟΥΝΕΣ, πρώτη ενότητα στη συλλογή του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΕ, εκδόσεις ΕΥΜΑΡΟΣ 2023]

 

 «Αντί της βίας, στοργή. Αντί του δαρμού, χάδι. Και στη θέση της υποτίμησης, εξύψωση…»,  γράφει η Δάφνη Μαρία Γκυ-Βουβάλη στο ΠΕΡΙ ΟΥ  «Τούτη την προσφορά κομίζει προς την γυναίκα της σημερινής ελληνικής πραγματικότητας ο Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης, με τη συλλογή του που φέρει τον τίτλο «Γυναικών τε»… Ένα βιβλίο μοναδικό για το συναίσθημα της αγάπης που εκπέμπει προς το γυναικείο φύλο, και της αγκαλιάς που ανοίγει σ’ αυτό…» 

Στο ΠΕΡΙ ΟΥ και το σχόλιο της Χλόης Κουτσουμπέλη:

«Ένας εξαιρετικός πεζογράφος που γράφει μία ποιητική συλλογή αφιερωμένη ολοκληρωτικά στη Γυναίκα όλων των εποχών, προσπαθώντας να σπάσει τα στερεότυπα που την κρατούν φυλακισμένη και να την αποκαταστήσει γήινη και ουράνια μαζί, Αγία και Παρθένα, Ωραία Ελένη και Πηνελόπη, Δαιμονική και Αγγελική, είναι επούλωση εκείνου του τραύματος που συντελέστηκε κάποτε σε έναν Κήπο...

Ερωτικοί, τρυφεροί, σχεδόν απολογητικοί οι στίχοι του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη προσπαθούν να επανασυγκολλήσουν την Γυναίκα που διαμελίστηκε, βιάστηκε, κακοποιήθηκε, έσπασε σε χίλια κομμάτια από το ανδρικό σφυρί μέσα στους αιώνες...». 

Ακολουθούν επιλεγμένα αποσπάσματα από τις τρεις ενότητες της συλλογής:

Ι.  ΠΑΠΑΡΟΥΝΕΣ  σελ. 13 -17 

ΙΙ.  ΜΙΚΡΗ ΕΡΩΤΙΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ  σελ. 21 -27  και

 ΙΙΙ. ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ ΑΔΕΙΑΝΟ  σελ. 33 – 40 

Η Ηρώ Σιδέρη υπογράφει τη ζωγραφική και τα σχέδια που κοσμούν την έκδοση  ενώ τα ενδιάμεσα σχόλια αποσπάστηκαν από τις παρουσιάσεις του βιβλίου στο ΠΕΡΙ ΟΥ  και το  Fractal

 

ΜΙΑ ΦΥΛΑΚΗ ΔΙΧΩΣ ΚΑΓΚΕΛΑ,  ΜΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΔΙΧΩΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ 

(… κι ένα άστιχο ποίημα υπό τον τίτλο «Διωναία»   που μάταια θα αναζητά τη μορφή σου πίσω από λέξεις,  μέτρα και ρυθμούς,  έξω απ’ το χρόνο, την καθημερινή ζωή  και τους περισπασμούς της ιστορίας…)

Σε κείνο το δωμάτιο της πρώτης εφηβείας, με την ανθοφορούσα μυγδαλιά στο ταβάνι  και  την κρεβατοκάμαρα των γονιών μεσοτοιχία.

 

Από τότε ένα μπουκέτο παπαρούνες θα μαζεύεται για σένα, θα προσφέρεται σε κάποια άλλη  και  στο τέλος θα καταλήγει στο κομοδίνο της μαμάς…

 

Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί όλες οι απαγορεύσεις ξεκινούν από σένα  και  τελειώνουν σε σένα.

 

Μπορώ όμως να καταλάβω  γιατί όλες οι εγέρσεις  ξεκινούν από σένα  και τελειώνουν σε σένα.

 

Κοντά σου γίνομαι περισσότερος απ’ ό,τι είμαι!..

 

Κι εκείνα τα λόγια του Ηράκλειτου που τριβελίζουνε συνέχεια το μυαλό μου.  Για το ποτάμι, που δεν γίνεται να ξαναμπείς δεύτερη φορά  κι  ας ξαναμπαίνεις τρίτη και τέταρτη  και  Πέμπτη!..

 [αποσπάσματα  από τις ΠΑΠΑΡΟΥΝΕΣ, πρώτη ενότητα στη συλλογή του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΕ, εκδόσεις ΕΥΜΑΡΟΣ 2023]

 

Η Ελένη Πατσιατζή για τη συλλογή του  Παναγιώτη  Χατζημωυσιάδη, Γυναικών τε στο ΠΕΡΙ ΟΥ

Oι λόγοι γύρω από τα ζητήματα φύλου πολλαπλασιάζονται διαρκώς τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και το καλλιτεχνικό πεδίο δίνει το δικό του βροντερό παρόν. Σύγχρονες κινηματογραφικές ταινίες  ελληνικής παραγωγής εστιάζουν σε ζητήματα πατριαρχίας και διακρίσεων κατά του γυναικείου φύλου ενώ στην ειδησεογραφία παρακολουθούμε τις εξελίξεις γύρω από το εικαστικό έργο της Γεωργίας Λαλέ στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, γύρω από τη ροζ σημαία - σύμβολο των γυναικοκτονιών και της καταπίεσης, που «αποκαθηλώθηκε» βίαια από τον Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών. Το «Neighborhood Guilt», το έργο της, θέλησε να αναδείξει το μείζον ζήτημα ότι η  Ελλάδα το 2021 κατέγραψε το υψηλότερο ποσοστό αύξησης των γυναικοκτονιών στην Ευρώπη (187,5% σύμφωνα με την έρευνα του Μεσογειακού Ινστιτούτου Ερευνητικής Δημοσιογραφίας) ενώ ένα ποσοστό της τάξης του 42% των γυναικών ηλικίας 18-74 ετών στην Ελλάδα έχει υποστεί κάποια μορφή έμφυλης βίας (σύμφωνα με την έρευνα του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών). Εντυπωσιακά στοιχεία που πιστοποιούν ότι οι έμφυλες διακρίσεις παραμένουν παρά τις όποιες νομοθετικές αλλαγές και την κοινωνική πίεση για αναγνώριση του όρου «γυναικοκτονία» στον ελληνικό ποινικό κώδικα.

Το λογοτεχνικό πεδίο δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστο από αυτή την άνθιση παραγωγής δημόσιου λόγου γύρω από τα έμφυλα ζητήματα. Όλο και περισσότερα, πεζογραφικά ιδίως,  έργα αναφέρονται στη γυναικεία κατάσταση συνδέοντάς τη με το φαινόμενο της κακοποίησης και της καταπίεσης. Ωστόσο, αυτό που παρατηρούμε είναι ότι στα περισσότερα κείμενα οι συγγραφείς είναι γυναίκες. Η ματιά τους  είναι συχνά καταγγελτική, επιθετική, καυστική,  εστιάζοντας τα δεινά που έχουν υποστεί οι γυναίκες -διαχρονικά και οικουμενικά- στο πλαίσιο των πατριαρχικών δομών και των συνακόλουθων στερεοτύπων. Σπανίζει η ανδρική οπτική.

Στο νέο έργο του Παναγιώτη Χατζημωϋσιάδη έχουμε μια διαφορετική περίπτωση. Αρχικά γιατί η έμφυλη ματιά είναι αυτή ενός άνδρα, ο οποίος όμως, δεν αναπαράγει το ηγεμονικό μοντέλο (εκείνο που στην ακραία του μορφή συσχετίζεται με την τοξική αρρενωπότητα) αλλά, αντίθετα, προσεγγίζει τις γυναίκες  με ενσυναίσθηση και σεβασμό, όχι γιατί τις θεωρεί υποδεέστερες αλλά ίσες και ισότιμες συντρόφισσες στα του βίου του. Πιο συγκεκριμένα, στο νέο έργο του,  με τίτλο  «Γυναικών τε»,  έχουμε μια ευτυχή σύνθεση πρόζας και ποίησης, μια υβριδική μορφή λόγου, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για πρωτόλεια,  που αναδεικνύει με τρόπο εξαιρετικό το  πόσο πορώδη είναι πλέον τα όρια μεταξύ των λογοτεχνικών ειδών, πόσο συχνές και καρποφόρες δύνανται να είναι οι εκατέρωθεν διηθήσεις, πόσο σημαντικοί  και καρποφόροι είναι οι πειραματισμοί, εφόσον -βέβαια- ο/η  λογοτέχνης κατέχει τα εργαλεία της τέχνης  και αποτολμά -προσεκτικά- τις υπερβάσεις, πέρα από παγιωμένες συμβάσεις και εύκολες επαναλήψεις.

 

ΤΙ ΣΚΕΦΤΕΣΑΙ ΜΕ ΡΩΤΗΣΕΣ…

(… αποσπάσματα από τη ΜΙΚΡΗ ΕΡΩΤΙΚΗ ΣΥΝΦΩΝΙΑ, δεύτερη ενότητα στη συλλογή του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΕ, εκδόσεις Εύμαρος 2023…)

Υπήρξα για δεκαετίες αγνωστικιστής.  Καμία λογική στήριξη δεν έβρισκα για το αντίθετο. Μέχρι που γνώρισα εσένα…

 

Κοντά στις τσουκνίδες θα φυτρώνει πάντα μια μολόχα, μου ’χες πει. Ξέρει η φύση, τρίβεις στο ερεθισμένο σημείο τη μολόχα για να φύγει ο κνησμός. Πέντε δεκαετίες πέρασα μα τούτο το κνησμό. Ενδημούν στην περιοχή μου οι αγριάδες, τα γαϊδουράγκαθα, τα τριβόλια και κυρίως οι τσουκνίδες. Θα στο πω το κρίμα μου, αγνοούσε μέχρι τώρα τις μολόχες.

 

Όλο ρόζους και σκασίματα οι παλάμες σου,  κορόιδευες.

 

Τα νέγρικα μπλουζ από τέτοια χέρια έχουν γραφτεί,  σου απαντούσα. Εσύ δεν ξέρεις ούτε πιάνο  ούτε κιθάρα, επέμενες.  Ισού τα πλήκτρα  κι οι χορδές,  σ’ έδειχνα. Η ορχήστρα είναι έτοιμη, με προκαλούσες. Τα πιο βαριά ρεμπέτικα το ρεπερτόριό μου, σ’ αγκάλιαζα…

 

Ξυπνούσα τις νύχτες με τον ίδιο εφιάλτη,  ότι είμαι στη μέση του ωκεανού. Εσύ κωπηλατούσες βιαστικά για να με σώσεις  αλλά μια αδιόρατη έλξη με τραβούσε αργά προς τον βυθό.  Πνιγόμουνα χαμογελώντας…

 

Τούτη η ανθοφορία λοιπόν μου χαρίστηκε ακόπως, κάθε μέρα ανησυχούσα ότι θα τη χάσω.  Ως γνωστόν, η άνοιξη έρχεται μόνον όταν την διεκδικείς  και κρατάει μόνο όσο την υπερασπίζεσαι.

 

Η δική μου λοιπόν σύνοψη για ό,τι συνέβη έχει ως εξής:  μια δοτική προσωπική αναζητούσε ρήμα για να συνταχθεί,  ένα ρήμα έψαχνε γενικές κατηγορηματικές για να το συνοδεύουν.

 

Μου χρωστάς κάποιες ήττες,  σου ’πα, βαράθηκα πια να σ’ αποδεκατίζω.

 

Έληξε,  μου ανακοίνωσες.  Αστειότητες, σκέφτηκα.  Οι αναμνήσεις δεν λήγουνε ποτέ.  Μόνο οι πόλεμοι,  μέχρι που να μαζευτούν τα πτώματα.  Κι ύστερα αρχίζουν πάλι…

 

Ήρθες στο όνειρό μου, παραπονεμένη.  Ότι σε ξέχασα,  ούτε ένα κεράκι δεν μπήκα στον κόπο να σου ανάψω. Φοβάμαι μήπως παρασυρθώ απ’ τις αναμνήσεις,  σου απάντησα.  Δεν είναι σωστό να κολάζουμε τους άλλους πεθαμένους.

 

Θυμάμαι ότι φοβόσουνα τις νύχτες.  Ιδού λοιπόν οι πυγολαμπίδες της δικής μου μνήμης.  Ελπίζω να φωτίζουν τα σκοτάδια σου!.. 

 

Η ΣΥΛΟΓΗ ΕΙΝΑΙ ΧΩΡΙΣΜΕΝΗ ΣΕ ΤΡΕΙΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ: (τις παρουσιάζει η Χλόη Κουτσουμπέλη και σχολιάζει):

Στην ενότητα με τίτλο «Παπαρούνες» ο ποιητής απευθύνεται σε δεύτερο πρόσωπο σε μία αόρατη γυναίκα με την οποία συνομιλεί. Η παύλα μπροστά από κάθε απεύθυνση τονίζει το στοιχείο ενός διαλόγου με μία βουβή συνομιλήτρια. Είναι λοιπόν στην ουσία ένας εξομολογητικός μονόλογος του ποιητικού υποκειμένου που είναι άντρας και που αρχίζει συγκεκριμένα:

-Σε γνώριζα προτού να σε γνωρίσω. Σου μιλούσα προτού να σου μιλήσω. Σε αγαπούσα προτού να σε αγαπήσω.

αλλά στην πορεία αντιλαμβανόμαστε ότι το προσωπικό δίνει τη θέση του στο καθολικό και ο ποιητής πια ζωγραφίζει με τους στίχους του την Αιώνια γυναικεία μορφή και στέκει ταπεινά μπροστά της εναλλάσσοντας ρόλους και προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσει το αίνιγμά της…

Στη δεύτερη ενότητα με τίτλο «Μικρή ερωτική συμφωνία» υπάρχει η ποιητική αφήγηση μίας μικρής ερωτικής ιστορίας, που διαμορφώνεται ως ψηφιδωτό με ψηφίδες στίχους, διακρίνουμε τα πρόσωπα, τους ρόλους, την πλοκή και το λυπημένο τέλος της, ίσως για να μην ξεχάσουμε ότι ο πεζογράφος αναπνέει μέσα στον ποιητή. Ο Χατζημωυσιάδης καταφέρνει να μας μεταφέρει όλη την τρυφερότητα και τη συγκίνηση και να μας κάνει μέτοχους στην ποιητική αυτή σύνθεση που αποτελεί ένα είδος μνημόσυνου.

-Θυμάμαι ότι φοβόσουνα τις νύχτες. Ιδού λοιπόν οι πυγολαμπίδες της δικής μου μνήμης. Ελπίζω να φωτίζουν τα σκοτάδια σου.  

Η τρίτη ενότητα έχει τίτλο «Πουκάμισο αδειανό» και αναφέρεται φυσικά στον γνωστό στίχο του Σεφέρη. Σ’ αυτή την ενότητα το πρόσχημα είναι η μορφή της Ωραίας Ελένης. Σ’ αυτήν ο ποιητής απευθύνεται αρχικά. Με τους στίχους του προσπαθεί να αποκαταστήσει την εικόνα της που διαμορφώθηκε μέσα στα έπη και στις τραγωδίες, να την απεκδύσει από τη μυθολογία που τη συνοδεύει, να διεισδύσει στη βαθύτερη αλήθεια της, να φέρει στην επιφάνεια την γυναίκα που ήταν πριν χρησιμοποιηθεί ως αρχετυπικό πρόσωπο της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Σταδιακά όμως ο ποιητής αποκαλύπτει τις προθέσεις του. Απενοχοποιεί την ομορφιά που έχει χρησιμεύσει ως δικαιολογία για την τιμωρία των γυναικών μέσα στους αιώνες και την άσκηση βίας εκ μέρους του αρσενικού που «προκαλείται», μάχεται ενάντια στους προκατασκευασμένους χαρακτηρισμούς με τους οποίους οι άντρες διαχρονικά στιγματίζουν τις γυναίκες (μήλον της έριδος, αμαρτωλή σύζυγο, γυναίκα αγνώμονα, πόρνη) και δαιμονοποιούν τη σεξουαλικότητά τους.

Και τέλος μας αποκαλύπτει ότι μιλώντας για την Ελένη, μιλά επίσης και για:

–Είσαι η Πηνελόπη, η Αριάδνη, η Μαρία Μαγδαληνή, η Παναγιά Παρθένα, η Υπατία, η Ειρήνη η Αθηναία, η Ιωάννα της Λορένης, η Μπουμπουλίνα, η Βαγγελίτσα Κουσιάντζα, η σιδερωμένη Σπυριδούλα, η Μόνικα Γκιούζ, η Γαρυφαλλιά, η Δώρα, η Κάρολαιν και η πνιγμένη Ελένη Τοπαλούδη. Με αυτή την ονομαστική αναφορά που θυμίζει προσκλητήριο θανάτου ο ποιητής αποτίνει φόρο τιμής σε όλες τις γυναίκες που συκοφαντήθηκαν, κακοποιήθηκαν, εκτελέστηκαν, κάηκαν στην πυρά, βασανίστηκαν, βιάστηκαν και δολοφονήθηκαν από τους άντρες μέσα στους αιώνες.

 

ΣΕ ΕΙΠΑΝΕ ΕΛΕΝΗ

(… στης μάνας σου τον κόρφο,  στου κύρη σου την αγκαλιά…)

Στις ανθοστόλιστες της Σπάρτης πεδιάδες μεγαλώνεις

 

Ανάμεσα σε ορχιδέες, παπαρούνες, καλόγερους  και  λιβελούλες.

 

Αλλά ήρθε η ώρα σου να παντρευτείς.

 

Κάποιον Μενέλαο να πάρεις.

 

Και καταπώς είθισται

 

Παιδιά θα κάνεις, υφαντά θα υφαίνεις  και με ζεστό νερό τα πόδια του θα πλένεις.

 

Κάθε φορά που θα επιστρέφει στη συζυγική σου κλίνη.

 

Αποκαμωμένος απ’ τις φωνές της αγοράς, τα αίματα της μάχης,  των ιερόδουλων τα βογκητά  και  των συμποσίων τα πιο όμορφα αγόρια.

 

Έτσι θα κυλήσει η ζωή σου,  σκιά της σκιάς του άντρα σου,  όπως κυλάει η ζωή των κοριτσιών της ηλικίας,  της τάξης,  του καιρού σου.

 

Μόνο που για σένα έχουν άλλα σχέδια η μοίρα  και  οι θεοί,  οι Ποιητές  και  οι στρατηλάτες.

 

Ή μήπως νόμιζες ότι τα περιλάλητα τα κάλλη σου δεν θα ’χουνε  το τίμημά τους;

 

Όθεν  και  το μέγιστο δίδαγμα για τους καλλιτεχνούντες αλλά και για τους μη:  ποικιλοτρόπως πως η ομορφιά καθίσταται πηγή οδύνης.

 

Όθεν επίσης και οι ευφάνταστες μετωνυμίες του ονόματός σου.

 

Δεν λέω μόνο για το «Ωραία» δίπλα στο «Ελένη»

 

Κατά καιρούς σ’ είπαν επίσης μήλον της έριδος, αμαρτωλή σύζυγο, γυναίκα αγνώμονα, ιερόδουλη, πουτάνα, πόρνη…

 

Αλλά εσύ συνεχίζεις να ονειρεύεσαι αποβραδίς τις ανθισμένες πλαγιές της Λακωνίας.

 

Και το πρωί στολίζεσαι, βάφεσαι και με τα πιο όμορφά ενδύματά σου βγαίνεις.

 

Τον συρφετό των ηλιθίων για να δεις να σφάζεται χιλιάδες χρόνια στην ποδιά σου.

 

Αλλά για πόσο ακόμη θα ονομάζεις απ’ τα τείχη της πολιορκημένης πόλης τους μελλοθάνατους – ιδού ο Αχιλλεύς  και  ο Αγαμέμνων,  ιδού ο Αίας  και  ο Διομήδης – χωρίς και το δικό σου όνομα να λες ανάμεσά τους;

 

Λησμονώντας ευσχήμως ότι   Εσύ η εσαεί πολιορκημένη

 

Εσύ η εσαεί ηττημένη    Εσύ η εσαεί λεηλατημένη

 

Όχι μόνο από Θεούς κι ανθρώπους αλλά κι απ’ αυτούς ακόμα τους Ποιητές.

 

Που σε ζωντάνευαν στα έπη τους όσο συνεχιζόταν η μάχη  και  σε ξαναθυμούνταν στις τραγωδίες τους μόνο μετά τη λέξη της…

 

Αλλά ήσουν στ’ αλήθεια εσύ,  Ελένη,  η Ελένη που πλιατσικολόγησαν οι Αχαιοί στην κουρσεμένη Τροία  ή  μήπως το  ομοίωμά σου;

 

Κι αν πράγματι ήτανε το ομοίωμά σου,  τότε πόσα ακόμη πουκάμισα αδειανά θα σου ξαναφορέσουν οι ποιητές,  ώσπου επιτέλους να φανεί στον κόσμο η γυμνή αλήθεια;

………………………………………..

Γιατί εσύ,  Ελένη,  δεν είσαι μόνο η Ελένη.

 

Είσαι η Πηνελόπη,  η Αριάδνη,  η Μαρία Μαγδαληνή,  η Παναγιά Παρθένα,  η Υπατία,  η Ειρήνη η Αθηναία,  η Ιώαννα της Λορένης,  η Μπουμπουλίνα,  η Βαγγελίτσα Κουσιάντζα, η σιδερωμένη Σπυριδούλα,  η Μόνικα Γκιουζ,  η Γαρυφαλιά,  η Δώρα,  η Καρολάιν  και η πνιγμένη Τοπαλούδη.

 

Κι εγώ δεν είμαι μόνο εγώ.

 

Είμαι ο μάγος της φύλης,  ο μύστης των ιερών,  ο αρχηγός της κοινότητας,  ο αοιδός,  ο βασιλιάς της χώρας,  ο ιεροεξεταστής,  ο εξομολόγος,  ο δάσκαλος με τον ξύλινο χάρακα,  ο χωροφύλακας,  ο ερωτύλος εραστής,  ο προστατευτικός αδελφός,  ο αυστηρός πατέρας  και πάνω απ’ όλα είμαι ο νόμιμος σύζυγός σου

 

Θυμάσαι…

 

Αλλά πάντα είναι σαν να λείπει κάτι – ένα νόημα μια αλήθεια, μια χειρονομία, ίσως στο τέλος – τέλος η θλίψη των ματιών σου.

 

Ξανά απ’ την αρχή λοιπόν πιάνω τον κομμένο μίτο, μπας και καταφέρω τα ξέφτια σου να ενώσω.

 

Σε λένε Εύα:   Ο Θεός σ’ έπλασε απ’ το πλευρό μου για να μη νιώθω μόνος.

 

Ζούμε ευτυχείς στον Παράδεισο.  Κατά παράβαση των εντολών του Πατέρα,  ετοιμάζεσαι να φας το μήλο!..

 

Μαζεύομαι στην άκρη φοβισμένος.  Ο καταραμένος όφις αρχίζει να ξυπνάει ανάμεσα στα σκέλη μου.

 

Σηκώνεται η αυλαία.  Στρέφεις τριγύρω το βλέμμα και κοιτάς σιωπηλή.  Στέκομαι χιλιετίες τώρα και περιμένω να μιλήσεις.

[αποσπάσματα  από το ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ ΑΔΕΙΑΝΟ, τρίτη ενότητα στη συλλογή του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΕ, εκδόσεις ΕΥΜΑΡΟΣ 2023]

 

ΠΟΥΛΑΚΙ  ΗΡΘΕ  ΚΙ ΕΛΕΓΕ  Μ’ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΛΑΛΙΤΣΑ

(… «γοργά πλυθείς, γοργά ντυθείς  με τα καλά σου ρούχα

μια λυγερή σε καρτερεί  στην άκρια στο ποτάμι

το γιοφυράκι που ’χτισες  μαζί να το διαβείτε…)

Ένα γιοφύρι έβαλε  σκοπό του για να χτίσει

τις όχτες κάποιου ποταμού  με πέτρες να ενώσει.

Ολημερίς το έχτιζε,  το βράδυ γκρεμιζόταν.

Πουλάκι δεν φτερούγισε,  μαντάτο να του φέρει

«Α δε στοιχειώσετε άνθρωπο,  γιοφύρι δεν στεριώνει».

Έτσι περνούσε ο καιρός  τα δίσεκτα τα χρόνια

ο ποταμός τραβήχτηκε,  οι πέτρες του τελειώσαν.

Συνέχιζε το χτίσιμο,  μ’ ό,τι δικό του είχε

μαλλιά, νεφρά και πείσματα,  καρδιά, λαιμούς και λέξεις.

Ποτέ δεν βαριανάσανε,  πικρά να μετανιώσει

καλούπωνε, σιδέρωνε,  ξανά θα γκρεμιζόταν.

Και μόνο στα πολύ στερνά,  σαν έκλεισε τα μάτια

πουλάκι ήρθε κι έλεγε  μ’ ανθρώπινη λαλίτσα

«Γοργά πλυθείς, γοργά ντυθείς  με τα καλά σου ρούχα

μια λυγερή σε καρτερεί  στην άκρια στο ποτάμι

το γιοφυράκι που ’χτισες   μαζί  να το διαβείτε»

 [είναι το μότο που προτάσσει ο Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης στη συλλογή του ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΕ, εκδόσεις ΕΥΜΑΡΟΣ 2023]

Αποσπάσματα από τις τρείς ενότητες της συλλογής εφημερεύουν σήμερα στο ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ μου:

Ι.  ΠΑΠΑΡΟΥΝΕΣ,  Σε γνώριζα προτού να σε γνωρίσω…  σελ. 13 -17 

ΙΙ.  ΜΙΚΡΗ ΕΡΩΤΙΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ, Υπήρξα για δεκαετίες αγνωστικιστής.  Καμία λογική στήριξη δεν έβρισκα για το αντίθετο.  Μέχρι που γνώρισα εσένα…  σελ. 21 -27  και

 ΙΙΙ. ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ ΑΔΕΙΑΝΟ, Σε είπανε Ελένη!.. Στης μάνας σου τον κόρφο, στου κύρη σου την αγλαλιά…  σελ. 33 – 40

 

ΓΙΑ ΤΟ ΑΛΛΟ ΜΙΣΟ ΕΝΟΣ ΚΟΙΝΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ,

 θεωρεί πως είναι αυτή η συλλογή  η Διώνη Δημητριάδου,

που μεταξύ άλλων γράφει στην παρουσίαση του βιβλίου στο ΦΡΑΚΤΑΛ: 

«Δύο διαφορετικές όψεις του κόσμου, δύο τρόποι αντίληψης; Θα έπρεπε όλα κοινά να είναι, μια σύγκλιση απόψεων, μια σύμπλευση αγαστή, χωρίς παρακαμπτήριους δρόμους, χωρίς υπεκφυγές, παραποιήσεις, υποκρισίες. Θα έπρεπε να ενδιαφέρει ο άνθρωπος, έτσι όπως (ανεξαρτήτως φύλου) στέκεται ανήμπορος απέναντι σε μηχανισμούς ισοπέδωσης αξιών και καταπάτησης δικαιωμάτων. Κι όμως, αιώνες κοινωνικής διαμόρφωσης και πολιτικής σκοπιμότητας, επίπονη δουλειά των στερεοτύπων μέσα από θεσμούς και σκόπιμες νομικές κατοχυρώσεις, έχουν σμιλέψει περίτεχνα τις πλασματικές αντιθέσεις, τον άκαρπο ανταγωνισμό, και, φυσικά, την ανισότητα. Μια ανισότητα που φαντάζει «φυσική», έτσι όπως ο χρόνος έχει διαμορφώσει τις νοοτροπίες, παντοδύναμες να αντιστέκονται ακόμα κι όταν ο νομοθέτης καινοτομεί και υπερβαίνει τα ειωθότα. Έστω. Απομένουν κάποιες φωνές, συνήθως γυναικείες, να μιλούν για το αυτονόητο. Πιο σπάνια, ακούμε και τη φωνή του «άλλου», από την αντίπερα όχθη, εκεί που τον έχουν τοποθετήσει αιώνες αντιπαλότητας. Και τότε, μια τέτοια κίνηση κάνει τη διαφορά. Δεν ξαφνιάζει, βέβαια, ότι αυτή η άλλη φωνή ανήκει στον Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη, καθώς γνωστή η ευαισθησία του, η τοποθέτησή του πάντα απέναντι στην αδικία. Αφιερωμένη η ποιητική του συλλογή στη γυναίκα… Πότε ως απρόσωπη (ποια η ανάγκη ονόματος;) διαρκής παρουσία (μάνα, ερωμένη, φίλη) να στοιχειώνει τη ζωή του, να τον οδηγεί από την πιο υψηλή απόλαυση στα πιο απύθμενα βάθη, ξανά και ξανά στο ίδιο ποτάμι… Πότε, πάλι, με όνομα, να παραπέμπει σε γεγονότα σύγχρονα ή διαχρονικά, σε μύθους ή σε αλήθειες…  Είσαι η Πηνελόπη, η Αριάδνη, η Μαρία Μαγδαληνή, η Παναγιά Παρθένα, η Υπατία, η Ειρήνη η Αθηναία, η Ιωάννα της Λορένης, η Μπουμπουλίνα, η Βαγγελίτσα Κουσιάνζα, η σιδερωμένη Σπυριδούλα, η Μόνικα Γκιουζ, η Γαρυφαλλιά, η Δώρα, η Καρολάιν και η πνιγμένη Ελένη Τοπαλούδη…  Κι ανάμεσά τους ένα μνημόσυνο, πιο προσωπικό αυτό, για μια παρουσία που χρειάζεται τη μνήμη για να εξακολουθεί να ζει, έστω στο όνειρο μέσα…»

Πέμπτη, 18 Ιανουαρίου 2024