ΚΙ ΟΜΩΣ ΤΟ ΞΕΡΟΥΜΕ ΚΑΛΑ ΠΡΟΤΟΥ ΝΑ ΞΗΜΕΡΩΣΕΙ…

 (…θα ξαναγεννηθούν οι αναμονές   οι ελπίδες θα πληθαίνουν…)

Μια φωνή σβήνει στη γωνιά του δρόμου   μια φωνή

Ανάβει στα ψηλά πατώματα   θα κατέβει αργά

Σιγά τα σκαλοπάτια  θα ψαύσει τη γη  θα τρυπώσει

Μέσα στη γη  θα βυθίζεται ολοένα  και  πιο βαθιά

Θα την καταπατούν άγρια θηρία   λοστοί ρόδες

Αυτοκινήτων  σίδερα και τσιμέντα ο ήχος της

Θα ’χει κραδασμούς φωτιάς  θα μοιάζει με παράπονο

Ερωτικό  θα ρυτιδώνει τη σιωπή απλωμένο λάδι

 

Ο Ποιητής θα γονατίσει τρυφερός 

Θα σκαλίσει το χώμα

Θα την πάρει την παλάμη του

Να τη φυτέψει στη γλάστρα

 

Την άνοιξη θ’ ανθίσουν πολλές μικρές φωνές

[Η ΦΩΝΗ  και  ο ΠΟΙΗΤΗΣ από τη συλλογή ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΙ 1963 -  Συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του Κλείτου Κύρου ΕΝ ΟΛΩ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ 1943 -1997, εκδόσεις ΑΓΡΑ 2007

 

«ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ,  ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ  ΜΙΑΣ ΑΜΦΙΒΟΛΗΣ ΕΠΟΧΗΣ»   1949 

(Η Λένα Σαμαρά σχολιάζει την ποίηση του  Κλείτου Κύρου, αποσπάσματα από την κριτική της στο δεύτερο κύκλο της συλλογής ΠΟΙΗΤΕΣ ΣΤΗ ΣΚΙΑ, εκδόσεις Γαβριηλίδης 2013)

Η Ελλάδα έχει συγκλονιστεί από τη γερμανική Κατοχή,  τα Δεκεμβριανά,  τη συνθήκη της Βάρκιζας,  τον Εμφύλιο.

Π ποιητής μιλά με λυρική φωνή, εκφράζει με ευαισθησία και ευγένεια το ποιητικό του όραμα, μέσα από τις δύσκολες καταστάσεις που βίωσε, κρατώντας ακόμα το όνειρο ζωντανό.

Η ζωή παρούσα με τον έρωτα  και  τη γυναίκα να διεκδικούν τη δική τους θέση στους ταραγμένους εκείνους καιρούς.

«Αναζήτηση»,  «Μόνωση»,  «Προσμονή»,  «Μέρες δυσκίνητες»,  Αλλοίωση»,  «Ένα όνειρο με στοιχεία ποιήματος»,  «Εισβολή»,  «Θύμηση»,  «Πίστη»

 

ΣΕ ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ  1957

«Κι εσύ πώς ν’ ανατρέξεις μια ζωή

Ανάμεσα σε ξένους  που σε τριγυρίζουν τώρα»

 

Ακολουθώ τα σημάδια:

Η φωνή μετακινείται συνεχώς,  η λίμνη χάνεται.  Ακούω το βηματισμό του ποιητή κοντά στη θάλασσα της Θεσσαλονίκης.  Ο Θερμαϊκός κόλπος ανοίγεται στο Αιγαίο.  Εκεί ακούγεται τώρα η φωνή του.

 

ΚΡΑΥΓΗ ΠΡΩΤΗ  1960. 

Απρόβλεπτα δυνατή φωνή,  διαυγής, χωρίς περιττούς συναισθηματισμούς, βαθιά εξομολογητική, εμπνευσμένη από την ιστορική και την προσωπική αλήθεια. Τιμητική  και  αποκαλυπτική για τους χθεσινούς συντρόφους του:

«Οι άνθρωποι της γενιάς μου δεν πεθαίνουν στα νοσοκομεία,  κραυγάζουν έξαλλοι στα εκτελεστικά αποσπάσματα»

 

Απρόσμενα καυστική  για τους σημερινούς και τους αυριανούς βολεμένους που προσαρμόζονται στις εκάστοτε συνθήκες,  ξεπουλώντας τη σκέψη τους:

«Ο ιστορικός σας ρόλος φοβάμαι πως τελείωσε

τώρα προσχωρείτε ολοένα στον κατευνασμό…»

Οι «ευέλικτοι επίγονοι» αλλάζουν και  «τους λυγμούς της καρδιάς τους»  προκειμένου να ενταχθούν στη νέα πραγματικότητα.  Ο Κλείτος Κύρου διαχωρίζει τη στάση του απ’ αυτούς,  τους κρίνει με δριμύτητα.  Προφητική φωνή για τα μελλούμενα.  Η ιστορία και η πορεία της Ελλάδας θα σημαδευτεί από τους επιγόνους των οραμάτων και των θυσιών:

«Σας κατηγορώ δίχως τύψη καμιά σεις οι ίδιοι

Επισπεύσατε την μελλούμενη αναπόφευκτη πτώση σας»

 

Ο Κλείτος Κύρου επέλεξε τη λιγότερο αναγνωρίσιμη στάση στο γύρισμα των καιρών.  Να μείνει πιστός στην πίστη του και στον εαυτό του.  Να μη δεχθεί συναλλαγές με τους κώδικες που πολεμούσε.  Να μείνει αξιοπρεπής στην ήττα του, τόσο που να είναι ο ίδιος νικητής,  επιβεβαιώνοντας την αλήθεια ότι η μοίρα των ανθρώπων είναι να γεννιούνται στο φως.  Η πορεία του στο φως τον οδήγησε στις ΚΡΑΥΓΕΣ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ:

«Όπου και αν στάθηκαν οι σκιές τους ρίζωσαν

Άδικα προσπαθείτε  δε θα ξεριζωθούν ποτέ»

 

Είναι βαθιά η πίστη του ότι οι θυσίες των ανθρώπων της γενιάς του θα καρπίσουν στις γενιές που θα ακολουθήσουν,  ότι το όραμα δε χάνεται, εκφυλίζονται μόνο οι τρόποι των ανθρώπων που κάποτε το εκπροσωπούσαν.

 

Η ΠΟΙΗΣΗ   ΚΙ Ο ΠΟΙΗΤΗΣ Η ΜΟΝΗ ΑΛΗΘΙΝΗ ΑΥΘΟΡΜΗΤΗ ΓΝΗΣΙΑ ΦΩΝΗ

Ένας πυρετός στο αίμα μια θηλιά στο λαιμό μηνίγγια που βροντοχτυπούν

φωνές που σε προστάζουν κρύψου σ’ ακούν θηλυκά φωνήεντα

να στριγκλίζουν στο σκοτάδι διάττοντες ν’ αργοπεθαίνουν χρώματα  να στροβιλίζουν 

και η διάγνωση κατηγορηματική ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ ΓΕΝΝΙΕΤΑΙ λέξεις διάφανες  να συνωθούνται μέσα σου

συνταιριάζονται πλέον σε μια θάλασσα φωτός φωτιάς ποτισμένες στο αίμα της καρδιάς σου

καταγράφουν περιγράφουν κι ο Ποιητής η μόνο αληθινή αυθόρμητη γνήσια φωνή.

Σ’ έναν κόσμο συναλλαγών η Ποίηση δεν συναλλάσσεται.

Σ’ έναν κόσμο φθοράς η Ποίηση παραμένει άφθαρτη.

Είναι μια αρρώστια που σε σιγοκαίει όπως ο έρωτας και η θέρμη.

Συμπτώματα: συμπεριφορά παιδιού καθαρό μυαλό και μάτι που τρυπάει σκοτάδια και καπνούς.

Όπου Ποίηση και αλήθεια.

Φάρμακο για τη μοναξιά και τους πόνους της καρδιάς.

Δε χρειάζεται φίλτρο  Χρήση εσωτερική 

Και προπαντός υπόθεση προσωπική.

Μέσα σε πλήθη τυμβωρύχων φαρισαίων κι επιτήδειων

κάτω απ’ τους όγκους μολυσμένου περιβάλλοντος πίσω και πέρα και πάνω απ’ τον ηλιοβόρο χρόνο

πάντοτε θα ξεπροβάλλει η Ποίηση για την πιο μεγάλη αναμέτρηση του ανθρώπου.

[Η ΠΟΙΗΣΗ, ποίημα του Κλείτου Κύρου, αντιγραφή και επικόλληση από την ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ των Αντώνη Φωστιέρη και Θανάση Νιάρχου ΠΟΙΗΣΗ για την ΠΟΙΗΣΗ, εκδόσεις Καστανιώτη 2006]

 

ΚΡΑΥΓΗ ΠΡΩΤΗ 

(αποσπάσματα από τη συλλογή του Κλείτου Κύρου ΚΡΑΥΓΕΣ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ 1960)

Η νύχτα έχει δικές της κραυγές έχει κραυγές πολλές

Τα πουλιά που ξεχύνονται από το στόμα σου είναι κι αυτά

Κραυγές της διασχίζουν όλες τις σκάλες των ήχων

Αρχινούν απ’ την καρδιά σου  και  καταλήγουν πάλι

Στην καρδιά σου μπλέκονται με το ταπεινό τριζόνι

Με το σφυγμό σου με τις πατημασιές του νυχτοφύλακα

Με το τρίξιμο της σκάλας με το τι πρέπει

Με το τι δεν πρέπει λουφάζουν και ξαναρχινούν

Φτάνουν ψηλά σ’ ένα άστρο εκεί που τρεμοσβήνει η ελπίδα σου

Βαθιά σ’ ένα πηγάδι που στο νερό του καθρεφτίζεται

Το ίδιο πάλι άστρο  κι  ύστερα μάχονται μεταξύ τους

Βραχνιάζουν σιγοσβήνουν άλλες κραυγές φυτρώνουν

Βροντοκυλάνε μες στα αίμα σου ακροβατούν

Σε τεντωμένα νεύρα στο τυφλό σκοτάδι παραπατούν

Και τέλος πνίγονται στο κύμα της αυγής

 

Η νύχτα έχει πολλές κραυγές  έχει κραυγές δικές της

Αναρίθμητες κραυγές ο έρωτας έρχεται πιο συχνά

Τη νύχτα έρχονται τα διάφορα όνειρα σε φυγαδεύουνε

Τη νύχτα το μαχαίρι του φονιά η σάλπιγγα

Της επανάστασης ακούγονται μόνο τη νύχτα

 

Σε πνίγουν οι κραυγές της νύχτας σε τρελαίνουν

Οι κραυγές της νύχτας φέρνουν χαρά οι κραυγές

Της νύχτας φέρνουν οδύνη σε φέρνουν  και  σε απομακρύνουν

Ανοίγουν τρύπες στο κορμί σου χύνονται στ’ αυτιά σου

Σα λάδι καυτό φανερώνουν κόσμους ξεχασμένους

Ένα δωμάτιο σκοτεινό πάνω στη βουή του δρόμου

Ένα φεγγάρι με κλωστή στα πόδια στο δεμένο

Το χώμα που πάνω του πλάγιασες στην καρδιά του καλοκαιριού

Προσκαλώντας τα χέρια σου προσκαλώντας το πόδια σου

Να χωθούνε μέσα του  να γίνουνε ρίζες

 

Η νύχτα έχει κραυγές δικές της δεν μπορείς

Να ξεφύγεις τις κραυγές της μια μέρα θα σε μαρτυρήσουν

Η νύχτα δεν ξεχνάει ποτέ είναι το άλφα

Και το ωμέγα το φιλί  κι ο στεναγμός.

 

Η  νύχτα είναι μια γυναίκα αγαπημένη

 

ΚΑΠΟΤΕ ΘΑ ΞΑΝΑΡΘΩ ΜΕ ΜΑΚΡΙΑ ΜΑΛΛΙΑ…

(… μουσκεμένα από την οργή της θάλασσας με φωνή βροντερή    που θα πάλλει στο διάστημα

για να κατοικήσω και πάλι σ’ αυτή τη γη όχι σαν ποιητής…)

Κάποτε θα ξανάρθω  δε θα νιώθω πως είμαι παρείσακτος  και  κατάσαρκα θα φορώ σχισμένα σύννεφα  κι  οσμές πυρωμένης βροχής  για να επιζήσω από τ’ άγρια θηρία  τους μαστροπούς  και  τα νήπια όνειρα

Και θα κάνω πέρα τους δισταγμούς  και  τις ικεσίες  και  τις λάγνες συσπάσεις  που θα φράζουν τυχόν το δρόμο μου  και  θα χορεύω στο σκοπό των νέων παλικαριών  κι  όταν θα φτάνω σε σύναξη ανθρώπων

Νάτος θα λεν αυτός που θα εκπορθήσει τα τείχη της ντροπής   αυτός που έζησε στην εποχή των παθών  και  του λυρικού του λόγου  αυτός που έρχεται τώρα να κηρύξει τη λατρεία του ήλιου

Και θα αναπνέουμε φως σ’ ένα κόσμο φωτεινό  κι  οι κύκλοι του έρωτα θα γυρίζουν αδιάκοπα μες στους ιριδισμούς τους  και  θα εξαργυρώνω το τίμημα της μοναξιάς  που τόσο ακριβά την αγόραζα μέσα στο αλόγιστο πλήθος

Και θα ζήσω μια γήινη ζωή χαρισάμενη  γλιστρώντας σε αγκαλιές γυναικών  πότε στο χόρτο  και  πότε στην άμμο  τραγουδώντας μεσ’ από τα στόματα των παιδιών μου  ίδιο πτηνό σε σκιερά φυλλώματα κατά το δειλινό

Και θα ζω μέσα στον άνεμο  και  θα βάζω το αυτί μου στη γη  για ν’ ακούω τους σφυγμούς της  και  θ’ ακούω μέσα της βαθιά ξεχασμένους νεκρούς να μιλούν μεταξύ τους

Και θα τρέχω στα ποτάμια  και  στα δάση  και  στο αίμα σας  κι ελεύθερος θα βλέπω στα μεγάλα σας μάτια τον ουρανό  κι  όχι σαν ισόβιος αιχμάλωτος μέσα στα στεγανά της Ποίησης!..

Που έκανε τη ζωή μας τόσο εύθραυστη   Και σύντομη  Κι όμως μοναδική!...  [ΤΟ ΚΙΝΗΤΡΟ,  ΕΝ ΟΛΩ  ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ από τις συλλογές του Κλείτου Κύρου]

 

ΠΟΙΗΤΕΣ ΔΙΧΩΣ ΗΤΤΕΣ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ…

(… πραγματικά περίεργη φυσιογνωμία ο Κλείτος Κύρου, συμπεραίνει ο Γιώργος Μπλάνας, στο δεύτερο κύκλο της συλλογής ΠΟΙΗΤΕΣ ΣΤΗ ΣΚΙΑ, Γαβριηλίδης 2013)

Ένας άνθρωπος που ζει τόσο αντι-ηρωικά, τόσο στατικά, επιθυμεί μετά θάνατον να σκορπιστεί η στάχτη του στο βουνό των θεών και των ηρώων. Αλλά αυτό μας δείχνει πόσο βαθιά ήταν η ποιητική του φλέβα.  Προσέχθηκε ετούτη η φλέβα  -  αν και δεν απόλαυσε ποτέ φήμη   Σημαντικοί ποιητές και κριτικοί είπαν πως ήταν καλός  γνώσης της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας και τωων θεωριών που δικαιώνουν τους μοντερνισμούς του 20^ου αιώνα,  πως κράτησε απόσταση από τα βιώματά του, δεν ξέπεσε στη συνθηματολογία, στα πάθη, στις προκαταλήψεις,  πως έγραψε καλά λυρικά ποιήματα  και  πως… διάφορα άλλα από εκείνα τα ανιαρά, συγκεκριμένα, αντιφατικά, στα οποία μας έχει συνηθίσει ο σύγχρονος κριτικός λόγος.  Η σπουδαιότερη αρετή της ποίησης του Κύρου είναι πως ήξερε τι έγραφε  και  το έγραφε με τις σωστές λέξεις  και το χέρι στην καρδιά!..   Ποιητές δίχως ήττες δεν υάρχουν!..  Ο Κλείτος Κύρου είναι ο πλέον ορθόδοξος Έλληνας εικονιστής ποιητής.  Και ο εικονισμός του συνδέεται άμεσα με τον Έλιοτ  και  τον Πάουντ,  όχι με το Σεφέρη ή το συμβολιστή Καβάφη.  Ο Κλείτος Κύρου δούλευε έχοντας υπόψη του:  Να αποφεύγει τις γενικότητες,  όσο γοητευτικές  και ηχηρές κι αν είναι.  Να παράγει Ποίηση πραγματική  και διαυγή,  ποτέ θολή,  ποτέ απροσδιόριστη.  Και, τέλος, να μην υποχωρεί ποτέ από τη θέση, σύμφωνα με την οποία ο αυτοέλεγχος είναι θεμελιακό στοιχείο της Ποίησης   ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ:  Αναζήτηση – Αναμνήσεις μιας αμφίβολης εποχής,  1949,  Σε πρώτο πρόσωπο  1957,  Κραυγές της Νύχτας  1960,  Κλειδάριθμοι  1963,  Απολογία  1966,  Οι Κατασκευές 1949 – 1974,  Τα Πουλιά και η Αφύπνιση 1987,  Περίοδος χάριτος κι άλλα ποιήματα,  1992,   Ο Πρωθύστερος Λόγος,  1996,  Εν όλω – Συγκομιδή 1943 – 1997 (συγκεντρωτική έκδοση εκδ. ΑΓΡΑ 1997)     

Κυριακή, 31 Μαρτίου 2024