«Αιφνίδιο
σαν από καθρέφτη ξαφνικό το πρόσωπό μας,
ξένο τρωτό,
κάποτε νικημένο…
Καράβια
μακρινά αθλήματα αντοχής πολεμικά
κι ο
θάνατος μόνος κριτής στο πλάι
Επιτύμβια
λευκά χρυσά κλειδιά στα σωθικά της..» (Η Πύλη Γ)
Στίχοι από
την πρώτη ενότητα στη συλλογή του Πάνου Κυπαρίσση ΤΑ ΤΙΜΑΛΦΗ, εκδόσεις Μελάνι
2013. Η πρώτη ενότητα έχει τίτλο Η Πύλη. Η Αυλή και η Σιγή είναι οι τίτλοι στις
επόμενες δύο ενότητες. Σχολιάζοντας ο Αλέξης Ζήρας σημειώνει:
«Αν δούμε τη συλλογή αυτή ως σύνθεμα, καθώς αποτελείται
από τρεις ενότητες, τα ποιήματα στις δυο πρώτες δημιουργούν μια αμυδρά
χαραγμένη κλίμακα ψυχικού αναβαθμού, μεταβαίνοντας από το σκοτάδι στο φως με
ενδιάμεσο την ελπίδα»
«ήσυχος σαν πένθος, ο Ποιητής, στη γιορτή σαν
λάμψη κεραυνού μες στο νερό…» αφηγείται:
«Όταν
ελπίζεις το ύψος της ελπίδας σου φοβίζει
καθώς
γλιστρούν διλήμματα και σκοτεινιάζεις
Δεν είναι
που δεν μπορείς
Φοβάσαι το
αιφνίδιο που σ’ απειλεί μην το κερί σου σβήσει
Κλέβεις και
κλέβεσαι γι’ αυτό που δεν ορίζεις
Θέλει
βακχείες η ζωή οίστρο και πειθαρχία…» (Η Πύλη ΙΑ)
Και ο
Αλέξης Ζήρας συμπεραίνει:
«Αν και οι αποστροφές
αυτές αντλούν πολλές φορές από βιώματα συναισθηματικής ερημίας και πένθους, δεν
παύουν, όπως φαίνεται στα ποιήματα του Κυπαρίσση, να αποτελούν πηγή ζωής για
την ίδια την ποιητική δημιουργία. Το σιωπηλό, θαμπό, ομιχλώδες τοπίο των
νεανικών χρόνων του, η καθημαγμένη οικογενειακή εστία, αυτή η χώρα που ποτέ δεν
περιγράφεται και πάντοτε υποβάλλεται ως κατάσταση ψυχής, με την αέναη μνημονική
επαναφορά και αναπαράστασή της στη φαντασία, δεν είναι πια κάτι το ξένο και
ανοίκειο μα κάτι που η περσόνα του ποιητή το νιώθει δικό της…» [στη συνέχεια
αποσπάσματα από την ΑΥΛΗ και τη ΣΙΓΗ με ενδιάμεσα σχόλια από την παρουσίαση της
συλλογής]
ΛΑΜΠΕΙ Η ΨΥΧΗ ΣΟΥ ΓΙΑΣΕΜΙ ΚΑΙ Η ΝΥΧΤΑ ΚΑΤΩ ΡΙΧΝΕΙ
ΓΛΩΣΣΑ ΦΩΤΕΙΝΗ ΓΙΑ ΝΑ ΣΕ ΠΑΡΕΙ «Η Αυλή Α»
«Αυτή τη βεβαιότητα της μελαγχολίας και της μοναξιάς έχει
τάξει μέσω της ποίησής του να εξοικειωθεί μαζί της και να την αφήσει να
κατοικήσει μέσα του μήπως κι έτσι ημερέψει. Εξάλλου, το ολιγαρκές της ύπαρξης,
η εσωτερική της πυκνότητα, η ασκητική της αποστολή για τη διάσωση των ελάχιστων
τιμαλφών η οποία προβάλλει ως η μόνη της επιδίωξη, το μινιμαλιστικό βλέμμα πάνω
στον κόσμο, έχουν τις απευθείας αναλογίες τους και στην ποιητική γλώσσα και
έκφραση του Πάνου Κυπαρίσση. Η σιγή τού ενδόμυχου συναισθηματικού τοπίου
αντανακλάται στον χαμηλόφωνο ελεγειακό τόνο της φωνής του, στον λυγμικό λόγο
που πολλές φορές ζητάει με σπαραγμό να διασώσει τα όσα θραύσματα του ερωτικού
πάθους απέμειναν…» (Αλέξης Ζήρας)
Η ΑΥΛΗ Δ’ (από ΤΑ ΤΙΜΑΛΦΗ του Πάνου Κυπαρίσση)
Εαρινός εμφύλιος
Λουλούδια
νάρκες σαν λουλούδια
Όποιο πατήσεις
καταστρέφεται ή καταστρέφεις
Η ΑΥΛΗ Ε’
Αρκεί το πένθος
η μνήμη των ερειπίων
τα τόσα σου τμήματα
Τώρα εδώ
θεός του ελαχίστου
μ’ όσα της τύχης σου κρατάς
χρώματα για να ντυθείς
φτερά που λες ακόμη να τ’ ανοίξεις
Άδικο να θυμάσαι
όσα πικρά του νου σε πνίγουν
Να σηκώνεις το φουστάνι της
επιθυμίας
σαν άνεμος χλιαρός
και τ’ άβατο που το ’κλεισες σε
τείχη
με γόνιμα τ’ ανασφαλή να το
γκρεμίζεις
ΝΥΧΤΩΝΕΙΣ ΜΕ ΤΑ ΡΙΓΗ ΤΟΥ ΠΟΘΟΥ ΣΟΥ ΣΤΑ ΧΕΙΛΗ. ΤΟ
ΦΕΓΓΑΡΙ ΞΕΤΥΛΙΓΕΙ ΑΥΛΑΙΕΣ ΒΥΘΙΣΜΕΝΕΣ «Η Σιγή Α»
«Το ιδιαίτερο αυτών των ποιημάτων του Κυπαρίσση είναι ότι δεν μένουν στην
καθηλωτική δυναστεία των παιδικών αναμνήσεων του εμφύλιου αίματος στην Ήπειρο.
Ανοίγονται στην τελευταία τους ενότητα προς την αισθησιακή εξύψωση. Έτσι,
με μια έννοια τα «τιμαλφή» που διέσωσε μέσω της ποίησης, όσο φοβερά κι αν
είναι, δεν παύουν να είναι τα ελάχιστα πολύτιμα από τα «προικώα» που
κρατάει στον κόρφο της η ζωή του ποιητή. Όπως και τα ελάχιστα που διέσωσε από
το πήγαιν΄ έλα της μνήμης σε εποχές σκοτεινές, σε χρόνια άνυδρα, αφιλόξενα και
άγρια, που όμως όχι μόνο αλλάζει η αίσθησή τους αλλά και χρωματίζονται διαφορετικά
από τον ερωτικό κατακλυσμό της ύπαρξης…» (Αλέξης Ζήρας)
Η ΣΙΓΗ Γ’ (από ΤΑ ΤΙΜΑΛΦΗ του Πάνου Κυπαρίσση)
Ασάλευτα δένδρα σκοτεινά
Στο βάθος λευκό φουστάνι ξαφνικό
πρόσωπο μισό, μαλλιά ανεμίζοντας
Ρόδες του δειλινού
σηκώνουν ρήματα πλαγιασμένα
Μακριά δίχως φτερά
περνά κόκκινο σπίτι
«ΠΩΣ ΚΡΑΤΑΣ ΤΕΤΟΙΟ ΚΑΜΙΝΙ ΟΣΟ ΝΑ ΒΓΕΙ;» (Μνήμες που πιάνονται σπαρταριστές στις λέξεις
δολώματα και λέξεις που πλέκουν το ασφαλέστερο νήμα-οδηγό στα έγκατα της
βιωμένης ατομικά και συλλογικά ιστορίας)
Δεν θα ήταν υπερβολή αν έλεγε κανείς ότι το παρελθόν
διαδραμάτιζε πάντα βαρύνοντα ρόλο στην ποίηση και στη διαμόρφωση της ποιητικής
του Πάνου Κυπαρίσση. Από τη συλλογή Καπνοπόλεμος (1977) ως Τα Τιμαλφή (2013) τα
πάντα μοιάζει να συντελούνται κάτω από τον θαλερό ίσκιο προσώπων και πραγμάτων
του παρελθόντος, διαπερασμένα από ριπές της μνήμης και της νοσταλγίας και,
κυρίως, εμπλουτισμένα με ψήγματα σπασμένων -πλην αναγνωρίσιμων- εικόνων της
σχετικά πρόσφατης, μεταπολεμικής, ιστορίας, όπως αυτή βιώθηκε σε ατομικό και σε
συλλογικό επίπεδο, ως «πράξη» και ως απόηχος. Λειτουργεί, όπως έχει δηλώσει και
ο ίδιος, σαν ένας στιγμιογράφος που κρατάει σπαραγμένες εικόνες, όπως τις
ανασύρει από την προσωπική του «πινακοθήκη», προκειμένου να τις εναποθέσει στο
σώμα του ποιήματος, με συνειρμικές διαστολές και αναγνωρίσιμα σύμβολα, ώστε ο
λόγος του αποκτά μια υποκειμενική καθολικότητα.
Αυτές τις σπαραγμένες εικόνες,
αυτά τα πολύτιμα τιμαλφή μιας ζωής κερδισμένης μέσα από οδυνηρές απώλειες και
ματαιώσεις, τα ανασύρει από τα περασμένα με το ζωντανό και κάποτε επίβουλο
δίχτυ των λέξεων από τα ορυχεία επουλωμένων και ανεπούλωτων πληγών… [Κώστας Γ. Παπαγεωεργίου]
ΑΝΩΝΥΜΟΣ
ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΣΕ ΣΕΝΑ ΚΑΤΟΙΚΩ ή ΠΟΥΘΕΝΑ (πώς ήρθε η βάρκα ως εδώ; Πώς σφήνωσε σαν
ζώο με σπασμένα πλευρά;)
Μεγάλες οι
αποστάσεις κι οι δρόμοι άγνωστο που καταλήγουν. Ορυχεία της πληγής!.. Πού βρίσκουν
και τρώνε τα πουλιά; Πού άνεμο για τα φτερά τους; Ποια σκοτάδια στις φλέβες σου
βαθιά ως την αμάθητη νύχτα που θα ’ρθει να σβήσει κάθε φως… Λεηλατεί ο καιρός
κι ο μύθος ασωτεύει Κίρκες, σειρήνες πολύφημε,
ανύπαρκτες Ιθάκες… Θυρίδες τ’ ουρανού κρυμμένα τιμαλφή όρκοι κι όνειρα
χαμένα. [κι άλλα αποσπάσματα από ΤΑ ΤΙΜΑΛΦΗ του Πάνου
Κυπαρίσση, εκδόσεις Μελάνι 2013, με ΚΛΙΚ στον παρακάτω σύνδεσμο]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου