ΑΓΑΠΗΤΕ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ, ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ ΓΙΑ ΝΑ ΓΡΑΦΤΕΙ…

 (… οι κραυγές μπαίνουν σε σιγαστήρα!..)

Είναι στίχοι από το άτιτλο εισαγωγικό ποίημα/

μότο στη συλλογή της Παρασκευης Παπίας ΦΥΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ, εκδόσεις Συρτάρι 2022 / οδηγός ανάγνωσης συνάμα

Πάροδος, λοιπόν, του ποιήματος η αναζήτηση αιτίας ή τουλάχιστον η εκ των προτέρων δοκιμή προσδιορισμού του τρόπου συγγραφής, περιεχομένου και μορφής,

 («κραυγές σε σιγαστήρα» οι στίχοι

«για σένα γίνεται, αναγνώστη… Είσαι τύπος οπτικός»!..)

 

Η πρωθύστερη προσφώνηση / επίκληση – όχι προς την παντοδύναμη  Μούσα, θεά της Έμπνευσης  –

αλλά  στον υποψήφιο/ μελλοντικό Αναγνώστη του Ποιήματος με αναφορά – ως φυσικό αίτιο; -  στο εξωτερικό στοιχείο  της αλληλεπίδρασης (τύπος οπτικός ο αναγνώστης), είναι που οδηγεί στην κατακλείδα:

«για σένα γίνεται», το Ποίημα, αγαπητέ αναγνώστη!..

Ωστόσο, ο αναγνώστης, ο παραλήπτης των κραυγών σε σιγαστήρα, «Σίμωνας Κυρηναίος με τα τερτίπια του Πιλάτου», οπτικός τύπος όντας,  θα πρέπει ν’ ανοίξει τ’ αυτιά του για να αφουγκραστεί τα νοήματα και τις ιδέες των Ποιημάτων, γιατί:

«οι γιατροί ποιήματα συνταγογραφούν.

Οι Ποιητές ιάματα λαξεύουν,   καλέμι δεν χρειάζεται.

Επιλογή δεν έχεις:   τ’ αυτιά σου ανοίγεις…» (ΤΟ ΜΝΗΜΑ σελ. 22)

 

Οι αμφιβολίες για το ζητούμενο της επικοινωνίας  έχει πολλές  πτυχές, που αποκαλύπτονται σταδιακά στα ποιήματα της συλλογής.

Πρώτες συμπληγάδες ο φόβος αποπροσανατολισμού, η παγίδα της ενδοσκόπησης/ ομφαλοσκόπησης και τα πενιχρά μέσα:

«φοβάμαι τα χέρια των Ποιητών μην κουραστούν

να κρατούν τον αντικατοπτρισμό του κόσμου

και τον στρέψουν στον εαυτό τους (ΦΟΒΑΜΑΙ σελ. 14)

 

«Αξίνα δεν έχω.

Χρέος  έχω  /  με την πένα να σκάβω» (ΓΕΩΡΓΙΚΟΝ σελ. 18)       

«Η θάλασσα   εμένα δεν μου είπε τίποτα.

Μου τα μαρτύρησαν    όλα τα βράχια» (ΜΥΣΤΙΚΑ σελ. 23)

 

Ωστόσο, καλοί μου αναγνώστες,  ΑΝΟΙΞΑΜΕ ΚΑΙ ΣΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ / ή εκδοθήκαμε και… νίπτουμε τας χείρας.

Το σχετικό ποίημα έχει τίτλο ΕΚΔΟΣΕΙΣ και λειτουργεί σε δύο επίπεδα: κυριολεκτικά και μεταφορικά, με προφανή το συσχετισμό τους:

ΚΥΡΙΟΛΕΚΤΙΚΑ… Η Πόρνη προτάσσει το μηρό της προς άγραν πελατών

ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ… Ο Ποιητής προτάσσει τις λέξεις του προς άγραν αναγνωστών.

Και οι δυο πουλούν την τέχνη τους φτηνά.

ΚΥΡΙΟΛΕΚΤΙΚΑ… Μουγκρίζουν οι άνδρες πάνω της!..

ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ… Χειροκροτούν οι γυναίκες κάτω του.

ΗΧΗΡΗ Η ΜΟΝΑΞΙΑ και στα δύο επίπεδα και το…

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ του ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ, Ποιητής ή Πόρνη Καταραμένο Πλάσμα (σε κάθε περίπτωση…).  

«Στο διάβα του   μια πέτρα κλώτσησε.

Από πόνο βόγκηξε εκείνη.   όπως πάντα βογκά.

Άνθρωπος ήταν» (ΑΝΘΡΩΠΟΣ σελ. 16)

 

ΦΥΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ, λοιπόν:

«Μια σπίθα    έσβησε από τη βροχή.

Μια σταγόνα   εξατμίστηκε από τον ήλιο.

Ένα στάχυ   ξέφυγε από το δρεπάνι.

Ένα τσαμπί   γλίτωσε από τον τρύγο.

Ένας έρωτας   σώθηκε από τη (συν)τριβή.

 

Κι άλλα αντιπροσωπευτικά ποιήματα με τις πρώτες εντυπώσεις από την ανάγνωσή τους και σχόλια για τα ΦΥΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ των ποιημάτων της Παρασκευής Παπία στο ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ  «Παροράματα Συναισθήματος» με διπλό ΚΛΙΚ στην εικόνα τους!..   – Art by Leszek Paradowski photography

 

ΣΙΜΩΝΑΣ ή ΠΙΛΑΤΟΣ

(από τη συλλογή της Παρασκευής Παπία ΦΥΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ 2022)

Θα περάσουν τα χρόνια θα δεις.

Τη ρόμπα σου θα φοράς το πρωί,

στο μπρίκι ανακατεύοντας έναν καφέ

με ψευδαίσθηση ζάχαρης.

μαύρο όπως οι ανασφάλειες σου,

σκέτο όπως οι αμαρτίες σου.

Τ’ όνομα του μεγάλου σου έρωτα θα ψάχνεις.

Τραύλιζε λίγο, όταν σου μιλούσε.

Σπουργίτι, μουσικά να χτυπάς το τζάμι

για ψίχουλα από ψωμί μπαγιάτικο.

 

Τα χρόνια θα περάσουν, θα δεις.

Το γκρίζο θα έχει γίνει γκρι,

ρυτίδες θα υπάρχουν

με άσπρα μαλλιά και σκεβρωμένους ώμους.

Σίμωνας Κυρηναίος εσύ,

με τα τερτίπια του Πιλάτου.

Αθώος από ορμές,

τα δόντια σε αποχρώσεις ώχρας,

πικρό το στόμα με απογοητεύσεις.

«Ό,τι αναλογούσε ζήσαμε», θα πεις.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:  Ο Σίμων ο Κυρηναίος ήταν ο άντρας που υποχρεώθηκε από τους Ρωμαίους να κουβαλήσει το Σταυρό του Ιησού Χριστού καθώς ο Ιησούς οδηγούνταν να σταυρωθεί:  «Ἐξερχόμενοι δὲ εὗρον ἄνθρωπον Κυρηναῖον ὀνόματι Σίμωνα τοῦτον ἠγγάρευσαν ἵνα ἄρῃ τὸν σταυρὸν αὐτοῦ». (Κατά Ματθαίο 27:32)

 

ΑΙΔΗΨΟΣ

Η γάτα με την ουρά της

χαϊδεύει τις γυναικείες γάμπες

για τα αποφάγια σε ευχαριστία.

Στήνει αυτί στο διπλανό τραπέζι,

μαθαίνει για την ισότητα

των φύλων στην προϊστορία.

Παρακολουθεί τρεις χήρες με κοκτέιλ

να δίνουν κουράγιο

σε μια παντρεμένη κυρία.

Χορταίνει μερικώς.

Στόχο έχει να φάει τους γλάρους

που χέζουν την «Αίγλη»* με μανία!..

[από τη συλλογή της Παρασκευής Παπία ΦΥΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ, εκδόσεις Συρτάρι 2022 - *ΑΙΓΛΗ: προπολεμικό ξενοδοχείο της Αιδηψού]

 

ΧΑΪΔΕΥΕ ΦΑΝΕΡΑ ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜ…

(…μα    ζήλευε η αφή!.. – «Ερωτικό»)

Την Αφροδίτη δες

τόσο μακριά να διεκδικεί στο φως μερίδιο.

Η σελήνη της γέννας μας

πυρ της κόλασης

ή ήλιος του παραδείσου;

Ένα μπαλκόνι γιασεμιά

διαβάζει τη σκέψη σου, καθώς περνάς

κι αναστενάζει.

[ΕΣΩΘΕΝ από τη συλλογή της Παρασκευής Παπία ΦΥΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ, εκδόσεις Συρτάρι 2022]

 

ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΡΑΣΗΣ

(από τη συλλογή της Παρασκευής Παπία ΦΥΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ 2022)

Τα φανάρια απομνημονεύεις

στο πάνω σταματάς,   στο κάτω προχωράς.

 

Εγκαταλείπεις το τιμόνι

Καλείς ασθενοφόρο   με σήματα αμόλυβδα.

 

Τραυματίες, σωροί από σκουπίδια,

ακαθαρσίες σκύλων,   αποδείξεις και σύριγγες.

 

Χιλιόμετρα πίσσας,

οπλισμένο σκυρόδεμα τόνοι,

θαμμένοι οι ποταμοί.

 

Κι όμως τους διαβαίνεις

με την αχρωματοψία του χρόνου.

 

ΝΕΦΟΣ

Αν είχα δικαίωμα επιλογής

θα ήμουν σύννεφο.

Με μια βροχή

θα με άδειαζα,

θα σε πότιζα,   θα σε ξέπλενα,

για να ξεχαστώ   στην πρώτη λιακάδα.

 

Δικαίωμα επιλογής δεν έχω,

είμαι άνθρωπος.

Μ’ ένα κλάμα   με αδειάζω,

σε ποτίζω,   σε ξεπλένω,

για να με θυμηθείς

στην πρώτη καταιγίδα.

[από τη συλλογή της Παρασκευής Παπία ΦΥΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ, εκδόσεις Συρτάρι 2022]

 

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ

(από τη συλλογή της Παρασκευής Παπία ΦΥΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ 2022)

Στο δεξί χέρι κρατά τη σκάλα,

σκύβει ν’ αφουγκραστεί

ιστορίες όσων την σκαρφάλωσαν.

Με τη γλώσσα τις σκουριές γλείφει,

με το αριστερό χέρι ξύνει τη μύτη,

μουγκρητά ευχαρίστησης

ταξιδεύουν στον ουρανό,

φτάνουν στ’ αυτιά του θεού

πριν τις προσευχές των ανθρώπων.

Το κορίτσι τίποτα δε ζητάει,

μόνο ευχαριστεί για την αίσθηση της αφής!..

 

ΣΚΑΡΙ

(«Δεν μπορεί, θε μου, να φύγει κανείς ποτέ μονάχος του» - Μανόλης Αναγνωστάκης)

Γυρεύεις ταυτότητα και καταφύγιο

κάτω από κυπαρίσσια.

Χώμα στα νύχια,

αποφεύγεις χειραψίες,

δε θες να σε επαινέσουν.

 

Η μπόρα ξεπλένει την αρμύρα,

η σκουριά κι οι τύψεις διαβρώνουν.

Αύριο, μεθαύριο,

ολομόναχος θα αναχωρήσεις.

Για σένα εσύ,

όχι για τους άλλους.

 

Άλλωστε βρέχει!..

 [από τη συλλογή της Παρασκευής Παπία ΦΥΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ, εκδόσεις Συρτάρι 2022]

 

ΞΕΡΩ ΜΙΑΝ ΑΝΟΙΞΗ… ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΤΗΣ ΟΡΓΙΑΖΕΙ Ο ΧΕΙΜΩΝΑΣ (Εαρινό σελ. 38)

( «Γράφω με ωμέγα το όνειρο, να το επιμηκύνω»  ΕΠΙΘΥΜΙΑ σελ. 40)

Όταν η ηρωίδα του Ρίτσου στη ΣΟΝΑΤΑ ΤΟΥ ΣΕΛΗΝΟΦΩΤΟΣ κάνει τον απολογισμό μιας ζωής αφιερωμένης στην Ποίηση, εκεί στο βάθος της ΜΟΝΑΞΙΑΣ της, που ο ποιητής τον παρομοιάζει με το «βάθος του πνιγμού», ανακαλύπτει αίφνης:    «κοράλλια και μαργαριτάρια και θησαυρούς ναυαγισμένων πλοίων / απρόοπτες συναντήσεις, και χθεσινά και μελλούμενα, / μιαν επαλήθευση σχεδόν αιωνιότητας, / κάποιο ξανάσασμα, κάποιο χαμόγελο αθανασίας, όπως λένε, / μιαν ευτυχία, μια μέθη κι ενθουσιασμό ακόμη, / κοράλλια και μαργαριτάρια και ζαφείρια…»!..   Αυτά είναι που τελικά αντισταθμίζουν τόσα χρόνια μοναξιάς και ζωής στερημένης απ’ τις άλλες καθημερινές χαρές κι απολαύσεις…  Δεν υπάρχει, βέβαια,  κάποια φανερή αναλογία με τα ΦΥΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ της Παρασκευής Παπία, αλλά μου αρέσει αυτή η ιστορία από το αριστούργημα της Σονάτας, γιατί με βοηθάει να κάνω ένα πρώτο σχόλιο για αυτή τη συλλογή, που είναι η κύρια εντύπωση που αποκομίζει κάποιος διαβάζοντας τα ποιήματα:  έχουμε  εδώ πολύτιμο υλικό, που υποδηλώνει ποιητική φλέβα με εμφανή, μάλιστα, όλα τα εξωτερικά και εσωτερικά σημάδια που επιτρέπουν την πρόβλεψη μιας συνέχειας και εξέλιξης αντίστοιχης των προσδοκιών της ποιήτριας. Παραδείγματα πολλά με πιο αντιπροσωπευτικά κάποια ολιγόστιχα  αποφθεγματικά ποιήματα που παρεμβάλλονται συνήθως δίκην λυρικών αφορισμών, όπως:     «Το ναδίρ από πάνω σου σκύβει και σε κοιτά  /  Του βγάζεις τη γλώσσα.  «Κοίτα του λες, «νίκησα»!.. Έχει και πιο κάτω»!.. (ΥΠΕΡ ΗΤΤΑΣ σελ. 32)   «Τα έκανε ήδη όλα η ζωή.  /  Τι πιο πολύ   μπορεί ο θάνατος»; (ΝΕΚΡΩΣΙΜΟΝ σελ. 21)   «Πόσες θάλασσες ν’ αντιπαρέλθεις  /  σε πόσες λύπες να βουτηχτείς;»   (ΑΝΤΙΠΑΡΑΒΟΛΗ σελ. 36).   «Άγνωστο σε ποια χαρά ντυθήκαμε  /  το τελευταίο μας ρούχο» (ΙΜΑΤΙΟΘΗΚΗ σελ. 42)   «Κάτω από το πέταγμα του κόρακα έλα να με βρεις  /  Θα τον βαφτίσουμε χελιδόνι» (ΝΟΣΤΟΣ σελ. 44)   «Ήσουν μια γαλάζια ριπή ουρανού  /  στο γερασμένο δάσος» (ΞΕΦΩΤΟ σελ. 46)   «Φτάσε μου μια προσδοκία από τα σύννεφα  /  με αυταπάτη να ξεδιψάσω» (ΒΡΟΧΗ)  και «Τα ποιήματα είναι  η συνομιλία των πουλιών  /  με της ζωής την καταιγίδα. / Θεραπεύουν την κώφωση της ψυχής»!.. (ΠΟΙΗΤΙΚΟΝ σελ. 52).   Όλα εξαιρετικά και ως σύλληψη και ως εκτέλεση!.. Πρόσληψη νοήματος ή μιας σπουδαίας ιδέας που παίρνει σάρκα και οστά σε μια συνεκτική ενιαία και ολοκληρωμένη μορφή πέντε το πολύ στίχων!.. Και στα άλλα ποιήματα όμως υπάρχει πάντοτε μια ιδέα (ένα ενδιαφέρον θέμα)      που «υλοποιείται» ποιητικά με τρόπο που μάλλον θα ικανοποιούσαν έναν απαιτητικό αναγνώστη ποίησης κι από άποψη μορφής (αισθητικά) και από άποψη περιεχομένου (νοήματος και ιδεών). Κεντρίζουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη αυτά. Συγκινούν… Οπότε η πρώτη αυτή Εκδρομή στην Ποίηση της Παρασκευής Παπία δε μας γέλασε… Και, ξέροντας, πως δεν είναι τελικός σκοπός το… φτάσιμο σε μιαν Ιθάκη, αλλά εκείνο που μετράει είναι η περιπέτεια της διαδρομής, το ταξίδι στη χώρα των ονείρων,  η γνωριμία με τα «τέρατα» και τις ομορφιές της ζωής, τότε, τόσα που είδαμε, που ακούσαμε, που αφουγκραστήκαμε δεν είναι λίγα…

Κυριακή, 22 Μαΐου 2022